Ο θυμός μπορεί να αυξήσει τη δημιουργικότητα, ειδικά όταν υπάρχει έντονη συναισθηματική φόρτιση

Ο θυμός μπορεί να ενισχύει τη δημιουργικότητα, αναφέρεται σε μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Cognition and Emotion. Η ανάλυση δείχνει ότι η οργή δεν λειτουργεί πάντα ως καταστροφικό συναίσθημα· σε ορισμένες περιπτώσεις, φαίνεται να προωθεί τη δημιουργική σκέψη. Οι επιστήμονες που συνέλεξαν δεδομένα από 28 διαφορετικές μελέτες με περισσότερους από 2.400 συμμετέχοντες διαπίστωσαν ότι όσοι ένιωθαν θυμό παρήγαν συχνά πιο πρωτότυπες ιδέες από όσους βρίσκονταν σε ουδέτερη συναισθηματική κατάσταση.

Όπως αναφέρεται στο PsyPost, είναι διαδεδομένη η πεποίθηση ότι ο θυμός είναι μόνο καταστροφικός, ωστόσο η ιστορία έχει αποδείξει ότι πολλές στιγμές έμπνευσης και τέχνης γεννήθηκαν μέσα από έντονες συγκρούσεις. Στην ψυχολογία, η σχέση συναισθημάτων και δημιουργικότητας απασχολεί εδώ και δεκαετίες τους επιστήμονες. Κάποιοι υποστήριζαν ότι η οργή μπορεί να «ξεμπλοκάρει» τη φαντασία, ενώ άλλοι ότι τη μειώνει. Αυτή η ασυμφωνία οδήγησε Κινέζους ερευνητές να επανεξετάσουν το θέμα πιο συστηματικά.

Πώς διεξήχθη η μελέτη

Η ομάδα του Πανεπιστημίου East China Normal θέλησε να ξεχωρίσει τον θυμό από άλλα αρνητικά συναισθήματα, π.χ. τον φόβο ή την απογοήτευση, ώστε να εντοπίσει τον ακριβή ρόλο του. Ανέλυσαν δύο μορφές δημιουργικότητας: τη «γενική» δημιουργικότητα —την ικανότητα να παράγει κανείς νέες και λειτουργικές ιδέες— και τη «μοχθηρή» δημιουργικότητα, δηλαδή την ευρηματικότητα που αποσκοπεί στο να βλάψει κάποιον άλλον.

Η μετα-ανάλυση των 28 μελετών αποκάλυψε μια μικρή αλλά στατιστικά σημαντική θετική σχέση ανάμεσα στον θυμό και στη δημιουργική απόδοση. Με άλλα λόγια, όσοι βρίσκονταν σε κατάσταση θυμού έτειναν να είναι πιο δημιουργικοί από όσους διατηρούσαν ψυχραιμία. Οι ερευνητές θεωρούν ότι ο θυμός, ως έντονο συναίσθημα, ενεργοποιεί την επίμονη και εστιασμένη σκέψη που συχνά χρειάζεται μια δημιουργική διαδικασία. Όταν κάποιος θυμώνει, κινητοποιείται να ξεπεράσει εμπόδια ή να αποδείξει κάτι – μια στάση που μπορεί να οδηγήσει σε πρωτότυπες λύσεις.

Η σκοτεινή πλευρά του θυμού

Ωστόσο, η ανάλυση αποκάλυψε και μια πιο σκοτεινή πλευρά: η συσχέτιση θυμού και δημιουργικότητας ήταν πολύ ισχυρότερη όταν η δημιουργική εργασία είχε «κακόβουλο» χαρακτήρα, δηλαδή όταν ο στόχος ήταν να προκληθεί ζημιά σε άλλους. Η επιθετική ενέργεια του θυμού φαίνεται να ταιριάζει με την πνευματική διάθεση που χρειάζεται για να σχεδιάσει κανείς κάτι επιβλαβές ή εκδικητικό.

Ενδιαφέρον είναι και το πώς προκλήθηκε ο θυμός στα πειράματα. Όταν οι συμμετέχοντες έπρεπε να φέρουν στο μυαλό τους μια προσωπική εμπειρία που τους είχε εξοργίσει, η σχέση με τη δημιουργικότητα ήταν πιο έντονη απ’ ό,τι όταν ο θυμός προκλήθηκε με άλλους τρόπους, όπως μέσω ταινιών ή αρνητικής αξιολόγησης. Αυτό δείχνει ότι ο προσωπικός, βιωματικός θυμός κινητοποιεί περισσότερο τη φαντασία. Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, ότι παράγοντες όπως το είδος της δημιουργικής δοκιμασίας (είτε απαιτούσε πολλές ιδέες είτε μία σωστή λύση) ή το αν υπήρχε χρονικό όριο, δεν επηρέασαν τα αποτελέσματα, ούτε βρέθηκαν διαφορές ανάλογα με το αν μετρούσαν την ποσότητα ή την πρωτοτυπία των ιδεών.

Αν και η ανάλυση περιορίστηκε σε μελέτες γραμμένες στα αγγλικά και τα κινέζικα, το φαινόμενο ίσως έχει παγκόσμια διάσταση. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η κατανόηση του πώς ο θυμός μπορεί να τροφοδοτήσει τη δημιουργικότητα –είτε σε εποικοδομητικές είτε σε σκοτεινές μορφές της– θα βοηθήσει στο να αξιοποιήσουμε καλύτερα την ενέργεια των συναισθημάτων μας. Γιατί, όπως φαίνεται, η φλόγα της οργής μπορεί κάποιες φορές να ανάψει τη σπίθα της έμπνευσης.